طبق مستندات تاریخی، طی 170 سال گذشته، انگلستان، روسیه و آمریکا، وقت و انرژی قابل توجهی از ایران گرفته‌اند. در این دوره، کشور سال‌های محدودی در آرامش و ثبات سپری کرده است. به نوعی می‌توان گفت: 170 سال است ایران با سه قدرت جهانی درگیر بوده است.

بلافاصله این کنجکاوی را مطرح می‌کنیم: آیا یک قدرت میان‌پایه می‌تواند با یک قدرت جهانی به روابطی معقول برسد؟ تاریخ به وضوح معرف این واقعیت است که ایران بارها و بارها طی 170 سال پیش به دلیل نیاز مالی و مشکلات جدی اقتصادی، یک امتیاز مهم امنیتی و سیاسی به یک قدرت جهانی داده است.

 آیا می‌توان تصور کرد که ایران بتواند به نوعی یک استراتژی طراحی کند و سیاست خارجی خود را با قدرت‌های هم‌پایه و هم‌سطح خود تنظیم کند و از قدرت‌های بزرگ فاصله بگیرد؟ آیا می‌توان به گونه‌ای محاسبه کرد تا سیاست خارجی از مدار حساسیت‌های قدرت‌های بزرگ رها شود تا انرژی خود را صرف توسعه کند و از راهبرد بقا به سوی راهبرد رشد حرکت کند؟

در سال 1980، دن شائو پینگ مقرر کرد که چین به نیم قرن صلح نیاز دارد تا مدام رشد و توسعه را تجربه کند. نتیجه این شد که از 1980 تا 2016 و طی 36 سال، 1.6 تریلیون دلار در این کشور سرمایه‌گذاری خارجی شد. ضمن اینکه به صورت آرام و بی‌صدا و مبهم حدود 233 میلیارد دلار سال گذشته برای قدرت نظامی خود هزینه کرد. چین در عین حال سومین صادر‌کننده اسلحه در جهان است. اقتصاد ایران نیز اقتصادی نیست که از طریق بحران‌های موجود درآمد کسب کند و بر تولید ناخالص ملی آن اثر جدی بگذارد.

آمریکا به صد کشور اسلحه می‌فروشد و 33 درصد کل تسلیحات جهان را می‌فروشد ضمن اینکه 47 درصد فروش اسلحه آمریکا فقط به کشورهای خاورمیانه است. آمریکا و چین از نظام بین‌الملل فعلی بخوبی برای اقتصاد خود استفاده می‌کنند. همه کشور‌ها از ریز و درشت در پی راهبردی هستند تا درآمد‌‌های ملی و مزیت‌های نسبی خود را دائماً گسترش دهند. ایران کجای این روند مسلط جهانی است؟

کنفرانس اخیر امنیتی مونیخ، چرخش‌های جدیدی را در قبال ایران نشان می‌دهد. عربستان، اسرائیل و ترکیه هر آنچه خواستند علیه ایران روا داشتند. اگر همکاری فعلیِ نظامی و دیپلماتیک عربستان و اسرائیل از حالت توافقی به مرحله حقوقی و رسمی تبدیل شود، محیط امنیتی و سیاست خارجی ایران با واقعه مهمی روبرو می‌شود. بنظر می‌رسد انرژی اصلی تقابل با ایران هم‌اکنون از ناحیه خود منطقه است و آمریکا مکانِ تنظیم، تصمیم و چتر عملیاتی این تقابل است. اگر واکنش ایران در کنفرانس مونیخ را تحلیل محتوا کنیم، حکایت از پدیده‌ای می‌کند که در علم روابط بین‌الملل به آن “قربانی شدن” (Victimization) می‌گویند. ما از آن جمع سیاسی و امنیتی درخواست کردیم: با ما مهربان باشید. به ما احترام بگذارید. لطفاً دیگر تحریم نکنید. ما اهل دیالوگ هستیم. روش‌های حل اختلاف باید دیپلماتیک باشند. ما همیشه از خود دفاع خواهیم کرد.

ضمناً 278 سال است به کشور دیگری حمله نکرده‌ایم. این ادبیات آمیخته با مهر و محبت و اخلاق حتی در سیاست داخلی کشورها مانع از اقدامات مخالفان نمی‌شود چه برسد در محیط سنگلاخ سیاست جهانی. درست یا غلط، تصویری که در جهان از ایران وجود دارد، تصویر سخت افزاری است و نه نرم افزاری. جالب اینکه حتی ترکیه که بسیار از روابط دوجانبه اقتصادی بهره برده، تصویری سخت افزاری از ایران دارد که در کنفرانس مونیخ از خود بروز داد.

آیا می‌توان استراتژی امنیت ملی را از استراتژی توسعه اقتصادی کشور تفکیک کرد؟ تا چه زمانی نفت و گاز بفروشیم و زندگی کنیم؟ استراتژی امنیت ملی کشور، شرکای منطقه‌ای ندارد. اقتصاد در ریل مستقل خود حرکت می‌کند اما بعضی اوقات دچار بحران جدی می‌شود و به عنوان مثال به‌خاطر تحریم‌های گسترده، به برجام منجر می‌گردد.

برخلاف کسانی که مشکل را در افراد یا دولت‌ها جستجو می‌کنند، این نویسنده گره اصلی را در فکر و اندیشه می‌داند: تا زمانی که ما امنیت ملی و توسعه اقتصادی را از یک جنس و مقوله ندانیم و این دو اصل حکمرانی را بر یک ریل واحد قرار ندهیم، در هاله‌ای از سختی‌ها بلکه بحران‌ها، بنیه‌های عظیم انسانی و طبیعی خود را هدر خواهیم داد. کانون نظری استراتژی منطقه‌ای ضد ایرانی بر پایۀ ضعیف نگاه داشتن کشور استوار است.

چالش‌های ما در ارتباط با افراد و جریان‌ها نیست بلکه در اندیشه‌ها و رهیافت‌هاست. فهم غیراقتصادی ما از نظام بین‌الملل باعث شده‌است که به ادبیات عدالت محور، مهر محور و احترام محور با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی متوسل شویم و از آن‌ها خواهش کنیم تا با ما درست رفتار کنند و احترام بگذارند.

آمریکا 99 نیروگاه هسته‌ای دارد و در عین حال در مساحتی حدود 4800 کیلومتر مربع با جمعیتی حدود سه میلیون نفر و 250 هزار متخصص IT، کانونی بنام سی‌لی‌کان ولی با ارزشی در حدود 3 تریلیون دلار ایجاد کرده‌است. شرکت اپل حدود دو میلیارد کامپیوتر و آی‌فون فروخته است. عموم شرکت‌های فن‌آوری آمریکا به حکم محدودیت مهاجرت دولت جدید آمریکا اعتراض کردند زیرا فقط در شهر سیاتل آمریکا، دویست هزار متخصص خارجی کار می‌کند. کشور ما بدون بنیان‌های داخلی اقتصادی، مالی و فن‌آوری نمی‌تواند در منطقه و نظام بین‌الملل قدرتمند تلقی شود. قدرت کشور در فروش نفت و گاز نیست بلکه در بهره‌برداری از هزاران مهندس و متخصص است که ارزش افزوده ایجاد کنند.

 اگر نمای بیرونی ما قدرت نرم باشد، حجم 2.5 تریلیون دلاری ثروت کشور‌های عربی حداقل در بخشی از آن از ظرفیت‌های برون سپاری ایران می‌تواند استفاده کند. لزومی ندارد مانند یک قربانی و مظلوم در محافل بین‌المللی صحبت کنیم بلکه باید نظام داخلی را غنی کنیم. تقریباً تمامی شرکت‌هایی که طی سال گذشته از ایران بازدید کرده‌اند متفق‌القولند که سیستم اداری، حقوقی، مالی، بانکی، قانونی، عمرانی ایران برای رشد و توسعه اقتصادی محتاج به روز شدن دارد.

به طور حیرت‌انگیزی شناخت ما از نظام بین‌الملل قدیمی است. قدرت کشورها عمدتاً در داخل آن‌هاست. به خاطر داشته باشیم که قانون کاپیتولاسیون را در پاکستان، ترکیه و اندونزی نتوانستند اجرا کنند. فقط پهلوی دوم بود که به واسطۀ ضعف داخلی، آن‌را پذیرفت. در آن شرایط، آمریکا کمک اقتصادی و نظامی را منوط به اعمال این قانون کرد. نظام بین‌الملل فعلی بسیار متنوع و متکثر است و لزومی ندارد ایران خود را در درگیری‌های ناتمام با قدرت‌های بزرگ مشغول کند و انرژی رشد و توسعه را صرف تحریم کند. چین با قدرت اقتصادی خود و ارسال علائم مختلف دیپلماتیک طی دو هفته، دولت جدید آمریکا را مجبور کرد تا به سیاستِ دیرینه “چین واحد” برگردد.

چینی‌ها نگفتند لطفاً به ما احترام بگذارید و درست رفتار کنید: گفتند اگر سیاست چین واحد را اتخاذ نکنید، هیچ انتظاری برای تعدیل در مذاکرات محتمل تجاری نداشته باشید. با اینکه چین سه برابر روسیه صرف هزینه‌های نظامی می‌کند اما تصویری نرم‌افزاری در جهان دارد. حاکمیت ملی و استقلال با توانایی‌ها و قدرت اقتصادی داخلی قابل تحقق است. انگلستان عضو حدود 700 معاهده و سازمان منطقه‌ای و بین‌المللی است ولی در عین حال از لابلای این حجم از تعهدات در لایه‌های عظیم اقتصادی جهانی، منافع خود را حفظ کرده‌است و بالاترین نرخ رشد اقتصادی اروپا را دارد.

آیا برای ما موضوعیت دارد که کشور‌های عربی خلیج‌فارس طی 11 سال گذشته، 728 میلیارد دلار اسلحه خریده یا سفارش داده‌اند؟ آیا می‌دانیم که جمعیت منطقه خاورمیانه در 35 سال آینده به 660 میلیون نفر خواهد رسید؟ چالش بزرگ فکری ما، رهیافتی جدید نسبت به کشورهای عربی منطقه است. اما هدف اصلیِ این رهیافت جدید، باید ایران، قدرت اقتصادی ایران، اهمیت  احترام ایران، اصلاح محیط زیست ایران و آینده و کیفیت زندگی مردم ایران باشد. افزایش درآمد، تنوع درآمد و تداوم کسب درآمد مبنا هستند تا آنکه امنیت و فرهنگ حفظ شوند. استراتژی ناگفته بسیاری از همسایگان، فقیر نگه داشتن ایران است.

نیاز داریم تا از سیاست خارجی تدافعی به سیاست خارجی اقتصادی منتقل شویم. مدیریت کارآمد کشور بدون ارتباطات گسترده با قدرت‌های میانی امکان‌پذیر نیست زیرا برای به‌روز کردن کشور نیاز به دانش و روش‌های جدید داریم. خود را از صفحه اول روزنامه‌های جهان خارج کنیم. مانند کره‌ای‌ها، ژاپنی‌ها و چینی‌ها آرام کار کنیم. خود را به طور قربانی نشان دادن، نوعی نمایشِ ضعف است. شعاع دوایر مدیریتی در کشور را قدری بزرگ‌تر بگیریم. حکمرانی و سیاست‌ورزی با ارقام است. آیا آرمانی بالاتر از خوب زندگی کردن اقتصادی و فرهنگی مردم ایران وجود دارد؟

نوشته های مرتبط

45 فکر در مورد “ چگونه مشکلات سیاست خارجی را کاهش دهیم؟

  1. ابراهیم گفت:

    درود برشما.مطالب در حد خیلی عالی و جان دار . منتها نمی دانم آیا باید کسانی که ببینند و بشنوند می بینند و می شنوند؟ شاید بسیاری از کاربرانی که این مطالب را می خوانند انقدر تاثیر گذار نیستند در عرصه سیاست و قانون گذاری…

  2. رضا گفت:

    متاسفانه رابطه زمانی معنا پیدا می کند .برای داشتن یکی از کفه های ترازو دومی را قربانی نکنیم.سیاست دفاعی به چه قیمتی

  3. srog گفت:

    مطلب جامع و خوب

     

  4. مهدي گفت:

    با سلام 

    جناب دکتر مقاله تان را با دقت مطالعه کرده و استفاده کردم؛اما به بنده اجازه دهید که ایراداتی به سخنان شما بگیرم:

    ١-بنده موافقم که ما باید سیاست خارجی اقتصادی داشته باشیم و این از منویات رهبری است اما اینکه از سیاست خارجی تدافعی خود کنار بریم منافات دارد با آرمان های انقلاب مان که مهمترین آرمان آن امنیت ملی است و ما با این کار یعنی عقب کشیدن از مواضع سیاست خارجی تدافعی امنیت ملی خود را از بین میبریم همین اتفاقی که برای کره و ژاپنی که مثال زدید افتاده است

    ٢-این دو سیاستی که عرض کردید رابطه هم عرضی دارند و باید به طور موازی انجام شوند نه اینکه دست از یکی از اینها برداشت

    ٣-و مطلب سوم اینکه بنای غرب طبق گفته خودشان بر اعتماد نیست بلکه بر راستی آزماییست که در طول تاریخ راستی آزمایی هایشان به ایران ضرر زده که خودتان به آن اشاره کردید(کاپیتولاسیون)و… پس ما باید برای حفظ امنیت ملی سیاست خارجی تدافعی خود را حفظ کنیم و خود همین کشور های غربی در تمامی مذاکراتشان چه با ایران چه با کشور های دیگر این سیاست تدافعی را داشتند و ما نمیتوانیم راه را برای چپاول آنها باز کنیم ولی در عین حال باید با دنیا رابطه داشته باشیم که از سیره پیامبر اکرم است و جزٔ منویات رهبری است 

    با تشکر

  5. علی اصغر زاده گفت:

    سلام

    در پاسخ به آقای یا خانم تحلیلگر عرض میشود چین زمانی مبادرت به مانور نظامی و عرض اندام در برابر آمریکا و متحدانش میکند که قدرتش تنها محدود به نیروی نظامی نیست و در تمامی عرصه های سیاسی و اقتصاد جهانی تاثیر گزار است .بنظر شما انجام مانور در مرزهای متحدان ]مریکا در پنجاه سال پیش ممکن و معقول بوده است؟

    میتوان تمامی منابع  کشور را در هدف ادعای رویایی حمایت از مظلومین به کار گرفت  و یا میتوان ضمن حفظ آرمانهای حق طلبانه و زنده نگهداشتن فرهنگ انسانی و اسلامی و رشد و ارتقای سرمایه اجتماعی  ،بنیه کشور را در جهات مختلف علمی-فنی- اقتصادی و البته نظامی رشد داد تا مستضعفین یک حامی قوی و مقتدر داشته باشند که بتواند گرهی از کارشان بگشاید

  6. حسین خشت پز گفت:

    سلام 

    استاد گرانقدر 

     باید این حقیقت را پذیرفت که تا زمانی که در این کشور مدیریت بر اساس روابط قرار دارد و متأسفانه مدیرانی ضعیف 

    و نا کارآمد زمام امور را بر دست دارند هیچ امیدی به آینده این کشور نیست

     تجربه تلخ مدیریت افراد ضعیف و تصمیم و راهبردی غلط و تکرار اشتباه هات مکرر 

    نوید آینده امید بخش نخواهد بود

    حسین خشت پز

     

  7. حاجی گفت:

    تا دست مردم درجیب همدیگر ودست دولت درجیب مردم باشد وهمه از این وضعیت به ظاهر ناراضی ولی در باطن کاملا خشنود وراضی باشند وضعیت به همین منوال است وبه نوع حکومت وتفکر حاکمان زیاد  مربوط نمی شود

     

  8. علیرضا سمساریلر گفت:

    اگر بخواهیم قضیه را ملموس تر کنیم و سیاست را هم با ورزش مقایسه کنیم ما تیم فوتبالی هستیم که خواهی نخواهی باید قوانین فیفا را چه ظالمانه باشد چه نباشد بپذیریم تا امکان بازی کردن در مسابقات را داشته باشیم حال فیفا به دلایل ظالمانه  یا عادلانه میگوید از آسیا فقط ۶ تیم ولی از اروپا ۱۶ تیم و قوانین بازی را و داورها و اصول بازی را نیز او مشخص میکند اگرچه عادلانه هم نباشد اگر در بازی هستیم باید بپذیریم و باید قوی باشیم و بازیکنان درستی تربیت کنیم و تعلیم دهیم و مربی و بدنساز مناسب انتخاب کنیم و سرمان به یازی خودمان باشد تا پیروز شویم و بحساب آییم و وقتی حرفی برای گفتن داشتیم بحساب خواهیم آمد و اینکه با این بازی نمیکنم چون فلان است با آن دیگری بازی نمیکنم چون فلان است و فلان قانون را نمیپذیرم چون ظالمانه است تنها نتیجه ای که دارد مرا از بازی اوت خواهد کرد چون همگان این اصول را پذیرفته اند و فقط زمانیکه قوی شدی و در بالای جدول قرار گرفتی شاید چند کلامی حرف برای زدن و آنهم در چارچوب فیفا بتوانی بزنی اگر اینرا فهمیدیم و عمل کردیم میتوانیم باشیم وگرنه حذفمان خواهند کرد و تمامی تیمهایی هم که بخاطر جوانمردی با ایشان بازی نکردیم یا به ایشان امتیاز دادیم هم فقط نظاره گر خواهند بود و احتمالا" خوشحال که یک رقیب از سر راه برداشته شد و نتیجه دیگری نخواهیم گرفت. مطمئن باشد ایشان نه کاری برایمان میتوانند بکنند و نه خواهند کرد.

  9. علیرضا سمساریلر گفت:

    آقای سریع القلم. با سلام و تشکر از مطلب کاملا" مفید و لازم و منطقی شماکه فیدبکها نشان دهنده لزوم چنین مطلبی را در چنین شرایطی ثابت میکند و مشکلی که هست اینستکه همانگونه که شما میفرمایید تا این تفکر تغییر نکند و واقعیت را پس از سی و چند سال نفهمیم و نبینیم این راه به کجا ختم میشود و آگاهانه یا ناآگاهانه به این شعارها بسنده کنیم و نفهمیم که این بلایای سرمان آمده به جاهای بدتر از این ختم خواهد شد و فرق بین فنا شدن و فداشدن را نفهمیم و عده ای با برنامه یا بی برنامه و فقط و فقط شعاری سرنوشت ملت و مملکتی را بازیچه قرار داده و به اضمحلال و نابودی بکشانندش و در آخر سر هم مدعی شوند که الگو نداشتیم و بلد نبودیم همین و بس و متاسفانه من چنین شعور و اراده ای در اینان نمیبینم و عاقبت فنا شدن و قربانی گشتن را کاملا" محتمل میبینم و غیر از آن محتاج معجزه است که بدان معتقد نیستم.

    با تشکر فراوان و مجدد از هشدار دقیق و هوشمندانه ولی بی فایده شما. علیرضا سمسار.

  10. پیام انصاری گفت:

    با سلام . جناب دکتر .همانگونه که شما عرض کردید ما در حدود ۱۷۰ سال و بنده میگویم که ۱۳۰۰ سال است که ایران دچار ضعف نسبی شده است ‌.همانطور که میدانیم پایه ساسله های بزرگ ایرانی  مانند هخامنشیان و غیره در انضباط اجتماعی بوده و هر گاه که این انظباط تحلیل می رفته سلسله ها با چالش شدیدی روبرو میشدند.توی دنیای امروزی اگه ضعیف بشوید دیگران جرات حمله و تهدید پیدا می کنند و همانطور که اسراییلی ها و یهودیهامیگوینداولین مسئله رشد وجود امنیت است .اگر در خانه شما قفل نداشته باشد نگه داشتن طلا و جواهر ارزشی ندارد.ما تا حدودی در مورد امنیت با انرژی هستهای و غیره درست عمل کردیم .مطمئن باشید هیچ کس امنیت را به شما هدیه نمی کند مگر شاه دوست آمریکا نبود یا همین اردوغان اگه شانس نیاورده بود الان زیر خاک بود.مسئله دوم تمر کز بر روی رشد اقتصادی با ایجاد نظم عمومی و جلوگیری از فساد است که متاسفانه در این مسئله بدلیل اینکه مدیران جز نخبگان نیستند و جز حکومتی ها هستند چوبش را خواهیم خورد .کلا از زمان اضمحلال ساسانیان یک انگیزه فرهنگی در جامعه بدلیل رواج تنپروری و زرنگی وجود ندارد و ما فاقد نظم اجتماعی برخلاف کشورهایی مثل چین و کره و غیره هستیم .هیچ کس اهمیت ارزش نخبگان و مبارزه با بی عدالتی را درک نکرده است و چوبش را خواهیم خورد .و من در مجموع به نکته امنیتی ایران نمره قبولی می دهم و معتقدم که حالا که بمب اتم داریم نیازی نداریم که بودجه خودمان را دررسوریه و غیره خرج کنیم چون منابع ما هرز می رود و همین کره شمالی فسقلی را ببینید که با بمب اتم امریکا کاریش نمی تواند بکند.در حال حاضر اولویت کشور را با توجه به اینکه یک امنیت نسبی داریم باید بر سر نخبه پروری نظم و انظباط اجتماعی و جلوگیری از هرز رفتن بودجه سر مسایل بیخودباشد ولی عزم جدی در سیستمداران برای اینکه خودشان ذینفع هستند نمی بینم.کلا آفت مملکت را در حکومت دارانی میبینم که بیشتر در فکر خودشان هستند .الان رییس جمهور چین سالانه چقدر حقوق میگیرد.کلا بازده مدیران دولتی ما به صورت وحشتناکی پایین است. ا

  11. فرهاد گفت:

    میفرمایید قریب به ۳۰۰ سال است که به کشوری دیگر حمله نکرده ایم. چرا خودمان رو گول میزنیم آقای سریع القلم؟ نفش ما در سوریه، عراق، لبنان و حتی کمی غیرشفاف تر در یمن چه بوده است؟ در نزاع میان مردم سوریه در دو جبهه، با کدام معیار اخلاقی می توانیم ادعا کنیم که در جبهه حق بوده ایم؟ چطور می توانیم به کشته شدن ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر انسان در سوریه بنگریم و خود را تبرعه کنیم؟ آیا غیر از این است که جنگ سوریه چهره ایران را در خاورمیانه سیاه و مخدوش کرد؟

    بهتر است این نوشتارهای خود را در نشریات خارجی به چاپ برسانید آقای دکتر. چون با خودمان که تعارف نداریم

  12. گيلاني گفت:

    درست. ولی نخبگان ما باید پلی باشند بین ملت و دولت. باید بر اساس ساختار ملی-فرهنگی راه کار نشان دهند. حالا انقلاب شده و غلط یا درست شاکله ملی و تمامیتی ما اینگونه استوار شده است. آیا باید دست برداریم و از اول نسخه های سهل و راحت و تجربه شده دیگران را الگو برداری کنیم؟ تازه همان دیگران هم مگر اول انقلاب نکردند؟  منزوی نشدند  بعد از پوسته بیرون نیامدند؟ چین، ژاپن و آمریکا؟ مگر اروپا و غرب از نقد سنت به مدرنیته نرسیدند؟ چرا نخبگان و روشنفکران ما عموما تمایل دارند سنت را را فقط تخطئه کنند ؟صورت قضیه را ساده کنند و الگوی راحت دیگران را معرفی کنند؟ آنگاه سنت گرایان آنها را تخطئه کنند و …. این دور باطل بیش از یک و نیم قرن در این سرزمین ادامه دارد. چرا نباید دو طرف عاقبت بنشیندد و با مدارا و بردباری تفاهم عملی ایجاد کنند و قرارداد اجتماعی تدوین کنند و این دور باطل را بشکند؟ در غرب کدام طرف پیشقدم شد و از برج عاج پایین آمد و سختی و مرارت کشید و بر انواع و اقسام موانع: موانع معرفت شناسی و …. غلبه کرد. نخبگان و اندیشه سازان. همین الگو هم نباید البته راه کار ما باشد. باید بنشینیم و زحمت بکشیم و کار کنیم. البته به یمن تجارب دیگران شاید راه میانه هم وجود داشته باشد ولی با تنبلی و سنت گرایی محض و تخطئه طرف مقابل چیزی به دست نمی آید. ما ایرانی ها کار کار کار کار …. و مالادراکه مع اکار!!! هر قشری زیاد حرف می زنیم و سبک می شویم و کیف می کنیم. کار نمی کنیم.

  13. سروش گفت:

    بزرگترین مانع در مسیر اعمال چنین دستور کار عقلائی ای که بتواند جایگاهی تضمین شده و با ثبات در روابط بین الملل به ما بدهد، نگاه مضیق و غیر منعطفی است که برخی نهادهای قدرت در داخل به چنین گفتمان هایی دارند. در حالی که "سیاست" قاعدتا هنر حل و فصل اختلافات، تصمیم سازی و ایجاد مطلوبیت بیشینه برای اکثر جامعه است، برخی جریانات موثر در داخل نگاهی آخر الزمانی به سیاست دارند. 

    هرچند دولت های ایران متناوبا برای بهبود موقعیت ایران در عرصه بین الملل تلاش کرده اند، اما متاسفانه هرگز فرصت بدل کردن این تلاش ها به یک منطق و گفتمان با ثبات و جاری را نیافته اند. چرا مه همیشه نوعی انقطاع ایدئولوژیک بر این تلاش ها تحمیل شده است. 

  14. سبا گفت:

    عرض سلام و ادب

    بسیار عالی و مفید، مثل همیشه!

    میتونم درخواست کنم ترجمه متون استاد به زبان انگلیسی هم در دسترس قرار بگیره؟

    سپاس از مدیران سایت

  15. محمد صادق مخنفی گفت:

    بله میتوان استراتژی انتیت ملی را از استراتژی توسعه اقتصادی تفکیک کرد تجربه کشورهای توسعه یافته جدید در سه دهه گذشته دلیل قاطع بر این نظریه میباشد منتها سئوال اصلی این است که ایا در کشور ما یک استراتژی توسعه منسجم ,پایدار وثابتی وجود دارد یا وجود خواهد داشت 

  16. حسین احمدی گفت:

    درود بر استاد اندیشمند دکتر سریع القلم 

    بنده دانش آموخته روابط بین‌الملل هستم، مطالب ارزشمند استاد موید ضعف تاریخی ایران در مقوله سیاست بین‌الملل می‌باشد. بطوریکه نظامهای سیاسی ایران در پی گسترش نگاه بومی فرهنگی و اعتقادی خود در عرصه بین‌المللی ؛بدون داشتن شناخت کافی به چارچوبها و معذوریتهای نظام بین‌الملل بوده اند درحالیکه هیچگاه قدرت لازم برای مسلط ساختن اهداف بین‌المللی خود را نداشته اند و این امر موجب ضربه خوردن همیشگی ایران در حوزه سیاست خارجی خود بوده است. وجود اندیشمندانی مانند دکتر سریع القلم می‌تواند مشعل فروزانی باشد برای روشن شدن نگرش درست سیاسی چه در بین عموم و چه بین نخبگان. آرزوی بهروزی برای همه اندیشمندان دلسوز کشورمان داریم 

  17. سعید سالم گفت:

    با سلام ودرود

    این دیدگاه درست جناب اقای دکتر با دیدگاه حکومت یکسان نیست و متاسفانه بنظر نمی رسد حالا حالاها دیدگاه حکومت به این دیدگاه نزدیک یا یکسان شود

    ارزوی سلامتی برای همه دارم 

  18. مشفق کاشانی گفت:

    سلام، عرض ادب و احترام

    از مرقومه ای که جنابعالی طرح کردید دو نکته اصلی به شرح ذیل می توان احصا کرد

    الف دیپلماسی فعلی در برابر قدرتهای جهانی و کشورهای منطقه که ظهور عداوت و تقابل آنها در در کنفرانس امنیتی اخیر کاملا بی پروا طرح گردید، مناسب نمی باشد.

    ب برای رسیدن به جایگاه جهانی که در سایه آن امنیت و رفاه اقتصادی برای مردم به ارمغان می آورد راهی به جز رشد و توسعه اقتصادی متصور نیست

    مورد اخیر مطلب بسیار صحیح و مورد تأکید امامین انقلاب خاصه مقام معظم رهبری می باشد ولیکن مستحضر هستید انقلاب ایران یک انقلاب ایدئولوک است و هر جا که تعارضی در وقایع جهان شاهده شود انقلابیون توقع واکنش وحضور دارند

    از یادداشت جنابعالی این تصور می شود که بایستی برای زمانی برای مثال به مانند چین ۵۰سال کرکره ارزشی نگاه کردن به جهان و تقابل را پایین کشید تا رشد اقتصادی محقق گردد و سپس می توان به مانند یک قدرت با توان اقتصادی وارد تقابل با جهان شد ولیکن سوال اینجاست آیا در این زمان انقلاب و ارزشهای آن استحاله نمی شوند آیا نمی توان ارزشی و انقلابی فکر و رفتار کرد و هم به توان اقتصادی با نگاه به مولفه های اقتصاد مقاومتی و اعتماد به  متخصصین داخلی دست یافت

    تعطیلی نگاه ارزشی و انقلابی که احتمالا برای ایران رشد و توسعه اقتصادی به همراه خواهد داشت، خرید نسیه رشد اقتصادیست.  ایران چین کمونیست نیست که ارزش ها و شعارهای توده ای و پوپولیستی خود را برای ۵۰ سال کنار بگذارد

     

  19. تحلیلگر گفت:

    به یک مطلب مهم در سیاست خارجی باید توجه داشت. اساسا مقایسه ایران با کشورهایی مثل چین ، کره و ژاپن و سپس الگوگیری از ایشان اشتباه بسیاربزرگی است.اولا همان چین که شما می فرمایید با حفظ قدرت اقتصادی درونی رزمایش های گسترده حتی در مناطق دریایی مشترک با متحدان آمریکا اجرا می کند ،بدون ترس ؛ و پیام بازدارندگی و تمامیت ارضی را این گونه حفظ می کند! فراموش نکنیم که سه جزیره بسیار راهبردی در خلیج فارس داریم که امارات و به تبع، کشورهای دیگر عربی مدعی آنها هستند! این مطلب جدا از اهمیت مسائل اقتصادی لزوم رزمایش های متعدد را نشان می دهد. این که ما نیازمند اقتصاد درون زای نیرومند هستیم که بدیهی است و کسی در آن شکی ندارد. نکته مهم حفظ قدرت نظامی و به تبع آن حفظ تمامیت ارضی کشور است که جز با حفظ قدرت نظامی امکان پذیر نیست. 

    اما پیشرفت اقتصادی و نظامی در آرامش برای ما ، همچون چین و کره و ژاپن عملا ممکن نیست و این اشتباه راهبردی در دید استراتژیک دکتر سریع القلم را نشان می دهد. آیا برای ایران اسلامی ممکن است که از عدم قبول رسمیت اسرائیل عقب نشینی کند؟! آیا ممکن است که از حمایت مظلومان و مستضعفان جهان دست بکشد؟ خیر . پس ما هیچگاه در آرامش نخواهیم بود. متاسفانه دید سکولار عده ای متفکر، ما را به سمت دست کشیدن از آرمان های مظلومان جهان سوق می دهد و اساسا حمایت از مظلومان و زدن حرف حق بدون ذره ای عقب نشینی ، کشور را همیشه در هیاهوی رسانه های غربی نگه خواهد داشت و البته این نشاندهنده حقانیت پیام است. 
    سیاست الهی امام علی علیه السلام نیز این چنین بود. می توانست مدتی از آرمان ها کناره گیری کند و در آرامش و سازش با دشمنان اقتصادی و نظامی خویش کشور را به پیش برد اما عمل طور دیگری بود. حمایت از مظلومین و مقابله با کفار و پیشبرد آرمان ها نمی تواند در آرامش پیگیری شود.
    کشورهایی همچون چین و کره و ژاپن اساسا اینقدر جربزه ندارند که مدعی عدم حقانیت اسرائیل شوند و به کشورهای سلطنتی چون عربستان اعتراض کنند! این چنین کشورها که منفعت شخصی برایشان مهمتر از حمایت مظلومان و انسانیت است ، نمی توانند الگوی موفقی برای کشوری باشد که پیام انقلابش انسانیت و عقلانیت توام است.

    1. سجاد گفت:

      حاجی شما میگی بریم از مستضعفین کشورهای دیگه دفاع کنیم تا مردم خودمون از گشنگی بمیرن،این همه جوون تو مملکت بیکار باشنو جوونیشون بخاطر این افکار بسته شما نابود بشه؟؟

  20. محمد گفت:

    با سلام و تشکر از جناب استاد اما حقیقت این است که ما صادر کنده جز همستم و باید به کشوری بعنوان صادر کنده متوسط یا بزرگ تبدیل شویم تا در صفحه اول روزنامه های جهان باشم اما نه بعنوان تهدید بلکه دنیا مملکت مارا بخاطر خدماتمان بشناسد و این کار نا با تلاش بلکه با کار همرا با تفکر امکان دارد.

     

  21. سینا درَّةالتاج گفت:

    ببخشید استاد،  چرا آقایون صحبت های شما را نمی شنوند و به کار نمی بندند؟  

     شما صلاح مملکت را نمی خواهید؟

  22. ح.پاک اندیش گفت:

    با عرض سلام و تقدیر از استادمحترم،نظرات استاد مانند همیشه متقن و منطقی است. ایشان با ذکر واقعیات پیرامونی ایران ، به درستی عنوان کرده اند که مبنای اهداف و برنامه ریزی مخالفان رشد و تقویت ایران بر اساس تضعیف کشور قراردارد و نتیجه گرفته اند جز با تقویت مالی و فناوری و استفاده از هزاران نیروی متخصص و مهندس نمیتوان به تقویت کشور فکر کرد. این سخن کاملا درست است که استراتژیهای امنیت ملی  ورشد وتوسعه اقتصادی بایستی به صورت واحد بر روی یک ریل قرارداشته باشند که هدف توسعه وقوی شدن کشور فراهم گردد. .و

    ولی نکته اساسی دیگری را نباید از نظر دور داشت و آن این که ایجاد انضباط و صحت  هماهنگ با هدف رشد وتقویت کشور به عنوان بستر وزیربنای لازم برای تحقق این همسویی استراتژیک، امری ضروری است. همه ارکان مرتبط با اقتصاد و امنیت کشور بایستی خود را ملتزم به عمل صحیح و رشدساز بدانند و مراجع نظارتی  اعم ازکلان و داخل سازمانی در صحیح سازی این اعمال واقدامات و تصمیمات نقشی اساسی دارند. بدون عمل صحیح و پشتیبانی کننده اهداف اصلی رشد، نباید انتظار حرکت به سوی تقویت ورشد کشور ونظام را داشت و یکی از موثرترین ابزارهای صحیح سازی اقدامات، به طور قطع تنبیه و مجازات اقدامات و اشخاصی است که نتیجه اقدامات و تصمیماتشان به تضعیف امنیت و اقتصاد کشور در عرصه داخلی و بین المللی می انجامد. با امید یه همسویی استراتژیک با تصمیمات واقدامات صحیح./ح  

  23. اقبال گفت:

    سلام

    عالی بود . کاش مطالبی از کتابهای استاد را به شکل گزیده رو کانال تلگرام ایشان می گذاشتید 

  24. سمیرا گفت:

    سلام. متنی مفید و تاثیر گذار بود . اما فرد عادی مثل من که تخصصی در اقتصاد و سیاست ندارد که بخواهد از مطالب و یا نوع نگاه شما در سخنرانی ها و مناظره ها استفاده کند ، باید چکار کند؟ آیا مخاطب تحلیل های شما اقتصاد دانان و سیاست مداران کشور است؟ خوشحال می شوم که بدانم شخص من و امثال من در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور چگونه می توانیم مفید و موثر واقع شویم؟ 

  25. موحد گفت:

     .  سلام مطاالب جالب وقابل تاملی را استاد عزیز بیان فرمودند امیدوارم مسئولین اقتصادی و سیاسی تحرک بیشتری درتعامل با دنیا داشته باشند .  

  26. اصغر پرتوی گفت:

    با سلام خدمت استاد گرانقدر.سخن مثل همیشه نواورانه و همراه با نکته سنجی و بینش عمیق.لاکن باید به این زاویه هم توجه شود که  از سطح سپهر اندیشه چگونه به سطح عمل و اقدام نزدیک شویم.به نظر در کنار سطح تحلیل کلان بایستی به سمت راهکارهای عملی هم توجه کنیم.مشتا قم تا از پیشنهادات مصداقی استاد بهره بر گیرم.

  27. من (TM) گفت:

    با سلام

    بسیار استفاده کردم، امیدوارم سیاستهای کشور با اجماع داخلی از حالت تدافعی خارج بشه. کشور ما حالت موجودی را داره که امیدی به آینده نداره و تنها به دنبال حفظ حیات و حیاط خود است و حالا حالا ها به کسب منافع از روابط خودش فکر نمیکنه. متاسفانه شرایط منطقه ما بسیار درهم ریخته است و روابط داره به رابطه میش و گرگ تبدیل میشه! مسائل امنیتی و وجودی کشور ما بسیار اساسی است و اصلا بنده تصور قابل حل بودن با مذاکره را ندارم و امیدوارم دنیا و کشورهای کنشگر مانند ترکیه و عربستان به این نتیجه برسند که منطقه به چند دهه ارامش نیاز همه است اما متاسفانه طرحهای ترکیه و عربستان و کشورهای دیگه برای آِینده بسیار جاه طلبانه تر از اونیه که به ایران فضا بده.

    برخی از دوستان در فضای ژورنالیستی سطحی و زرد گم شدند. سیاست خارجی و حتی داخلی ایران به هیچ وجه آسمانی و ایدئولوژیک نیست بلکه تدافعی است که ابتکار عمل هم نداره. پروپاگاندای منطقه مبنی بر نفوذ و عامل بودن ایران بیشتر توجیه و موجه نشون دادن عملکرد خودشونه و ما به دلیل عدم شناخت از راهبردهای حقیقی این کشورها و نظام قالب جهانی، عدم رضایت از وضع موجود و برای پوشوندن ضعفهای داخلی ، این تبلیغات را با کمال افتخار باز تولید میکنیم. تفکرات خیلی از دوستان خود مرکز پنداراست  با اینکه چند صد ساله مرکزیتی نداشتیم.

  28. جوادپور گفت:

    از این مبحث جناب آقای دکتر سریع القلم این برداشت که مشکلات ما صرفا به خاطر آسمانی فکر کردن و ایدئولوژیک بودن نظام می باشد قابل استنباط نیست بلکه همچنانکه در اول مقاله هم اشاره شده است ما ۱۷۰ ساله که با این سه کشور بزرگ در روابط بین الملل تعارض داریم چه زمانی که منشا قدرت ما صرفا زمینی بود چه حالا که جنبه ایدئولوژیک پیدا کرده است.انچه که استنباط بنده است تعریف مشهوری به نام الحق لمن غلب است که اگر بخواهیم به حقوق خودمان در دنیا دست پیدا کنیم باید صاحب قدرت بشیم و این نیازمند زیر ساخت مناسب اقتصادی و سیاسی است و جایگاه مناسبی را در نظام بین الملل برای خودمان باز تعریف کنیم.

  29. قاطر محمد گفت:

    به قول جان لاک وظیفه حاکمان فقط (افزایش بهره زندگی مادی انسانهاست) . حاکمی که از آسمان و کهکشان دستور بگیرد و عمل کند آش همین است و امیدی به عقل گرائی وجود ندارد .حال هر قدر هم دلیل و برهان بیاورید فقط آب در هاون کوبیدن است و بس

  30. علی خالقی گفت:

    سلام استاد گرامی .نکات عالمانه وارزنده ای فرمودید.ولی فکر نکنم گوش شنوایی برای این فرمایشات وجود داشته باشد.فعلا باید تماشاگر رشد روز افزون همسایگانمان باشیم.وحسرت بکشیم.

     

  31. احد گفت:

    تا زمانیکه ما قیم مآبی را از کشورها و اقوامی مثل فلسطین ، لبنان و سوریه برنداریم مشکلات سیاست خارجی ما بیشتر هم خواهد شد.

    تحلیل سیاست خارجی ما بدون توجه به این بخش  کامل نیست.

  32. راستین گفت:

    جناب سریع القلم لطفا این مطلب را مطالعه فرمایید:

    http://1pezeshk.com/archives/2016/12/putins-revenge.html

  33. شهروند گفت:

    سلام علیکم. آقای دکتر لطفا تا ۳۰ سال دیگه ادامه بدهید و !به هیچ وجه کوتاه نیایید! سپاس از مهرتان

  34. جلیل بهرامی نیا گفت:

    با سلام و احترام 

    با سپاس از استاد گرامی بابت شفقت ملی و سخاوت علمی!

    دریغا که ساختگی ایدئولوژی سرشت سخته و سنجیده این سخنان شما را سخت و تلخ می نمایاند! اما همچنان بلبل وار نغمه خوش بنوازید و نسیم وار بر بوستان اندیشه ها بوزید که کرشمه دانش، فرجامی خوشگوار خواهد داشت!  

  35. علی حسین ترابی گفت:

    با سپاس از استاد معزز و بزرگ دکتر سریع القلم. واقعا عالی تحلیل می فرمایید.

  36. مرتضی توکلی گفت:

    باسلام به نظر من باید ازاساتیدی مثل ایشان محافظت فیزیکی بشه چونکه افکارایشان درتضاد با منافع خیلی ها در داخل و حتی خارج از ایران است که میخواهند ایران ضعیف-فقیرواسیرخرافات باشه پس بنابراین باید ازاین متفکرین واقعی کشورمان که دلسوزایران و ایرانی هستند وحاضر به ترک این وطن نیستند با تمام سختیهاش و مشکلات و نا ملایماتش و نامهربانیهایی که به انها میشود باید سر تعظیم فرود اورد وبا جان ومال خویش ازاین سرمایه های ملی وفراملی محافظت کرد.باتشکرتوکلی

  37. جناب دکترمشکل کشورمایکی دوموردیک سال وصدسال نیست ازبدوتاسیس مشکلات عدیدهای داشته ایم ازنظام طبقاتی دوران باستان شکست ایران درجنگ چالدارانوشکست ایران درجنگ ایران وروس که عباس میرزاگفت علت شکست نداشتن فنون روزاست اکنون شماهم میگوییدبروزنبودن نظام حقوقی بانکی واداری است تشخیص درست امارفع مشکل به این سادگی نیست که شمامیفرماییدبرمیگرددبه ساختاراجتپاعی مسارکت عمومی تاامارگیری به درب منازل مراجعه پیکندمردم میگویندبازمی خواهندپول بگیرندولی اینهمه امکانات مجانی که دراختیارشان هست راوظیفه حاکمیت مدانندبه دولت مثل گاوشیرده پدری مهربان نگاه می کننددرهمان انگلستان ۳۰درصددرامدشان رامایات میدهندانوقت ماتمامی حاملهای رابدون سوبسیدمصرف میکنیم 

  38. اینانلو گفت:

    جناب دکترمشکل کشورمایکی دوموردیک سال وصدسال نیست ازبدوتاسیس مشکلات عدیدهای داشته ایم ازنظام طبقاتی دوران باستان شکست ایران درجنگ چالدارانوشکست ایران درجنگ ایران وروس که عباس میرزاگفت علت شکست نداشتن فنون روزاست اکنون شماهم میگوییدبروزنبودن نظام حقوقی بانکی واداری است تشخیص درست امارفع مشکل به این سادگی نیست که شمامیفرماییدبرمیگرددبه ساختاراجتپاعی مسارکت عمومی تاامارگیری به درب منازل مراجعه پیکندمردم میگویندبازمی خواهندپول بگیرندولی اینهمه امکانات مجانی که دراختیارشان هست راوظیفه حاکمیت مدانندبه دولت مثل گاوشیرده پدری مهربان نگاه می کننددرهمان انگلستان ۳۰درصددرامدشان رامایات میدهندانوقت ماتمامی حاملهای رابدون سوبسیدمصرف میکنیم 

  39. ایمانی گفت:

    ممنونم از استاد عزیزم جناب دکتر سریع القلم

    یاداشت ارزشمندی بود. خیلی استفاده کردم.

    به امید این که استاد عزیز مثل همیشه قلم بزنند و جامعه نخبگی کشور از مطالب ایشان استفاده کنند. 

    حقیقت مسئله این است که بدون در پیش گرفتن رویکرد اقتصادی در سیاست خارجی اینده خوبی برای کشور متصور نیست. به امید اینکه مقامات به این درک از توسعه برسند که به طور جدی رویکرد سیاست خارجی را تغییر دهند. با هدف ابادی ایران عزیز

    درود بر استاد سریع القلم

  40. محمد خاکسار گفت:

    سلام و عرض ادب خدمت استاد عزیزم.دو تا جمله بود که چند بار خوندم و خیلی برام جالب بود.یکی اینکه فرمودید امنیت ملی باید با توسعه ی اقتصادی گره بخورد و تاکید بر مرتبط بودن این دو در شرایط فعلی ایران هستید و جمله ددم لزوم تبدیل سیاست خارجی تدافعی به سیاست خارجی اقتصادی است.در واقع فکر میکنم اگر ما اینطور در عرصه جهانی باشیم دیگر نیاز نداریم دفاع را از زمین حریف شروع کنیم و به جنگ نظامی با دشمنان در جاهای مختلف دنیا مشغول باشیم 

    با احترام

  41. نعمت اله موافق گفت:

    درود جناب دکتر سریع القلم

    اینجانب دانش امو خته روابط بین الملل هستم

    به فرمایشات حضرت عالی این را اضافه نمایم که مشکل اصلی کشور بنظر من در نظام فکری حاکمان ما وتلقی انان از نظام بین الملل دارد وتا این طرز تلقی و اسمانی فکر کردن رهبران سیاسی(منظور تاثیر گذار )حاکم است امید به بهبودی بسیار ضعیف است

  42. آرش گفت:

    مطلب بسیار تاثیرگذار و کاربردی برای سکانداران سیاست خارجی است. متاسفانه مادامی که مبنای سیاست خارجی کشور بجای تکیه بر تامین حداکثری منافع ملی بر باورهای ایدئولوژیک استوار است امیدی به تغییر بنیادی در این عرصه نیست و در این میان کسی جز ملت ایران که فقط نظاره گر و نه تصمیم گیر و تصمیم ساز این عرصه هستند متضرر نخواهد شد!

  43. پویا گفت:

    درود بر دکتر سریع القلم از شفافیت و واقع بینی شما از طرف خودم سپاسگزارم امید که نور دانش بر این مملکت بتابد . موفق باشید

  44. ابوذر گفت:

    سلام. مطالب دکتر همیشه جالب و ارزشمند است.به خواننده زاویه دید می دهد. ممکنه خواهش کنم به دکتر بفرمایید یک تحلیل از فضای انتخابات ریاست جمهوری اینده بنویسد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *